Wat is een SOA of sexueel overdraagbare aandoening?

De belangrijkste zijn Chlamydia, gonorroe, genitale wratten, Trichomonas, hepatitis B, herpes genitalis, syfilis (lues), besmetting met het HIV (het virusdat aids veroorzaakt) en schaamluis. Een schimmelinfectie (Candida) is niet seksueel overdraagbaar.

Hoe krijg je een SOA?

Een SOA kun je krijgen door geslachtsgemeenschap, maar ook door seksuele contacten via de mond, door anale contacten of contacten met lichaamsvloeistoffen zoals sperma, speeksel, bloed en vaginale afscheiding. Slechts enkele SOA zijn overdraagbaar via huidcontact.

Hoe voorkom je een SOA?

De beste manier om je tegen SOA te beschermen is condoomgebruik. Gebruik elke keer een nieuw condoom. Zorg ervoor dat het sperma na afloop van gemeenschap in het condoom blijft.
Soms gaat het toch mis: een condoom scheurt, of een jongen of man wil geen condoom gebruiken. Soms is een SOA het gevolg van een verkrachting.

Klachten van een SOA?

SOA geven niet altijd klachten. Daardoor weten mensen soms niet dat zij een infectie bij zich dragen die zij kunnen overdragen aan anderen.

Klachten die kunnen passen bij een SOA zijn:

- andere of meer afscheiding uit de vagina dan gebruikelijk
- pijn bij het plassen of kleine beetjes moeten plassen
- irritatie en jeuk van de vagina
- pijn bij het vrijen
- abnormaal bloedverlies, zoals tussentijds bloedverlies of bloedverlies tijdens of na de gemeenschap
- buikpijn en eventueel koorts
- zweertjes, wratjes, blaasjes op de schaamlippen, rond de anus of de mond
- keelklachten (na seks met de mond)

Denk je dat je een SOA hebt?

Aarzel niet om je te laten onderzoeken. Heb je een infectie, dan is het noodzakelijk dat je behandeld wordt. SOA gaan niet van zichzelf over. Daarnaast is het volgende van belang
- onderzoek en behandeling van je seksuele partner(s): hiermee voorkom je dat je zelf de infectie terugkrijgt of dat anderen besmet worden.
- onderzoek of je nog andere infecties hebt opgelopen, bijvoorbeeld HIV/AIDS. Bespreek met de arts of je onderzoek naar andere SOA wilt laten doen door middel van een kweek of bloedonderzoek.
- bedenk hoe je een nieuwe infectie kunt voorkomen. ?Veilig vrijen? met een condoom is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Vaak moet je als vrouw praten en soms zelfs onderhandelen over condoomgebruik of veilige seks. Dat is niet altijd gemakkelijk.

Chlamydia is een bacterie die zich nestelt in de slijmvliezen van de geslachtsorganen, de urinebuis, de anus, keel of ogen. De helft van de vrouwen en een kwart van de mannen hebben geen klachten. Vrouwen kunnen klachten hebben over veranderde afscheiding, pijn bij het plassen, tussentijds bloedverlies of bloedverlies na vrijen, of pijn in de onderbuik. Een ernstige complicatie is een eileiderontsteking. Deze kan verminderde vruchtbaarheid veroorzaken.
Mannen kunnen klachten hebben over afscheiding uit de penis, pijn bij het plassen of vaker moeten plassen. Chlamydia is goed te behandelen met een antibioticum.

Gonorroe veroorzaakt, net als Chlamydia, een infectie van de slijmvliezen. Gonorroe komt minder vaak voor dan Chlamydia. Soms zijn er geen klachten. Meestal wel. Klachten bij vrouwen zijn vieze, overvloedige afscheiding en een branderig gevoel bij plassen. Ook kan een eileiderontsteking ontstaan. Mannen hebben vaak vieze afscheiding uit de penis. Behandeling met een antibioticum is goed mogelijk. Nogal eens is er ook een infectie met andere SOA.

Genitale wratten worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Het virus wordt meestal overgebracht door seksueel contact, maar dit is ook mogelijk door gemeenschappelijk gebruik van handdoeken. Wratten kunnen aanwezig zijn rond de schaamlippen, in de vagina, op de baarmoedermond of rond de anus en bij de man op de penis, het scrotum en ook rond de anus. Ze ontstaan enkele weken tot zelfs meer dan een jaar na infectie met het virus. Ze doen geen pijn, maar jeuken soms. Behandeling is verstandig om te voorkomen dat ze zich uitbreiden. Ze kunnen worden bevroren, weggebrand of aangestipt met een medicijn.

Trichomonas is een eencellig organisme, groter dan een bacterie. Net als andere SOA wordt Trichomonas bij gemeenschap overgedragen. Ook bij lesbische vrouwen is overdracht mogelijk. Er ontstaat een ontsteking van de vagina en/of de plasbuis.
Vaak zijn er geen klachten of duurt het jaren voordat ze ontstaan. Klachten zijn schuimende, onaangenaam ruikende afscheiding. Soms zijn de schaamlippen geïrriteerd waardoor het plassen pijnlijk is. Er kan geen eileiderontsteking ontstaan. Mannen hebben vaak geen klachten. Trichomonas is gemakkelijk te behandelen met vier tabletten Metronidazol.

Hepatitis B is een virusinfectie. De infectie is zeer besmettelijk en gemakkelijk over te dragen is aan anderen. Het virus bevindt zich in het bloed, sperma, vaginaal vocht en urine. Je kunt de infectie krijgen door onveilig seksueel contact en door contact met bloed, zoals bij gemeenschappelijk gebruik van tandenborstels, scheermesjes, nagelschaartjes of naalden (bij druggebruik). Een zwangere met hepatitis B kan tijdens de bevalling haar kind met het virus besmetten.
Twee van de drie mensen die een infectie met hepatitis B oplopen, merken hier niets van. De derde krijgt als gevolg van een leverontsteking twee tot zes maanden na besmetting wel klachten als moeheid, lusteloosheid, misselijkheid, buikpijn, jeuk en geelzucht. De urine is vaak donker en de ontlasting licht van kleur. Meestal geneest zo?n leverontsteking vanzelf. Er bestaat geen behandeling voor een hepatitis-B-infectie. De infectie is aan te tonen door bloedonderzoek.

Herpes genitalis wordt veroorzaakt door een virus. Er bestaan twee soorten. Type 1 geeft meestal herpesblaasjes van de lip (koortslip), en minder vaak van de geslachtsorganen. Type 2 veroorzaakt vooral klachten van de geslachtsorganen.
Na besmetting ontstaan op de schaamlippen of de voorhuid van de penis een of meer pijnlijke blaasjes, die na een tot vier weken weer uit zichzelf verdwijnen. Vaak zijn er ook klachten van gezwollen klieren in de liezen en algemeen ziek zijn. Na enkele dagen gaan de blaasjes vaak over in pijnlijke wondjes. Behandeling is niet noodzakelijk, maar kan de ernst van de klachten verminderen.

Syfilis (lues) wordt veroorzaakt door een bacterie die zich nestelt in de vagina, de penis, de mond of de anus.Vindt geen behandeling plaats, dan kan de bacterie zich door het bloed verspreiden en vele jaren later ernstige ziekten veroorzaken. Tijdens de zwangerschap heeft een niet-behandelde syfilis-infectie ernstige gevolgen voor het kind.
Na besmetting ontstaan twee weken tot drie maanden later een of meer zweertjes op de schaamlippen.
Zo'n zweertje is ongeveer een centimeter groot, voelt hard aan, maar doet meestal geen pijn. Ook zonder behandeling verdwijnt het zweertje vanzelf binnen twee tot drie weken. De ziekte is dan niet over en kan later ernstige klachten geven. Bloedonderzoek is nodig om de diagnose te stellen. Behandeling gebeurt door injecties met een antibioticum.

HIV/AIDS
Het humaan immunodeficiëntievirus (HIV) is een virus dat de ziekte aids veroorzaakt. Het virus wordt overgedragen via onveilige seksuele contacten en via bloedcontact (gemeenschappelijk gebruik van naalden bij druggebruik). Door besmetting met dit virus kan vele jaren later aids optreden.
Behandeling met medicijnen vertraagt het ontstaan van deze ziekte.
Bij besmetting met het HIV zijn er meestal geen klachten, al zijn er soms wat griepachtige klachten en huiduitslag; deze verdwijnen uit zichzelf weer. Pas vele jaren later, soms na meer dan tien jaar,
verzwakt het afweersysteem. Er ontstaan dan als gevolg van de ziekte aids lymfklierzwellingen, allerlei infecties en ook vaak kwaadaardige aandoeningen.
Na een periode van 6 weken tot 6 maanden na het laatste onveilige seksuele contact kun je een HIV-test laten doen
HIV-infecties kunnen tegenwoordig behandeld worden. Genezing is nog niet mogelijk, maar behandeling stelt wel het optreden van aids uit.

Schaamluis is een besmetting met kleine luisjes die leven op alle behaarde delen van het menselijk lichaam, behalve in het hoofdhaar. Ze geven klachten van jeuk, ongeveer twee weken na
seksueel contact met iemand die schaamluis heeft. Meestal zitten de beestjes op het haar rond de geslachtsdelen, maar ze kunnen ook voorkomen in okselhaar, borsthaar, en zelfs wenkbrauwen en
wimpers. Ze zijn goed te behandelen. Was de kleren en beddengoed op minimaal 60 graden en laat matras en kussen luchten.