Międzynarodowe ekspertki potępiają zaostrzenie prawa aborcyjnego w Polsce

Women on Waves, holenderska fundacja i szwedzka grupa nieformalna  Sisterhood Network są organizacjami wspierającymi prawo każdej kobiety do swobód i zdrowia reprodukcyjnego poprzez zapewnienie dostępu do opieki z zakresu zdrowia reprodukcyjnego, w tym do aborcji. Każdego miesiąca wiele Polek zgłasza się do nich z prośbą o pomoc w terminacji ciąż z wadami płodu. Większość lekarzy w Polsce odmawia pomocy, choć teoretycznie ustawa gwarantuje dopuszczalność aborcji w przypadku ciężkich i nieuleczalnych wad płodu bądź kiedy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia pacjentki.

Aby powstrzymać tę kolejną już próbę wprowadzenia całkowitego zakazu aborcji, w dodatku do i tak już bardzo surowego prawa antyaborcyjnego, Women on Waves złożyła wniosek o przystąpienie do toczącego się postępowania w Trybunale Konstytucyjnym, które - zgodnie z doniesieniami prasowymi - ma zakończyć się w ciągu najbliższych kilku miesięcy.

W załączeniu do wniosku została przesłana opinia Amicus curiae sporządzona przez Profesor Joannę N. Erdman, Przewodniczącą Wydziału Prawa i Polityki Zdrowotnej w Schulich School of Law na Uniwersytecie Dalhousie i Profesor Rebekę J. Cook z Wydziału Prawa i  Wydziału Medycyny oraz Połączonego Centrum Bioetyki na Uniwersytecie Toronto, a także Współdyrektorkę Międzynarodowego Programu Prawa w Dziedzinie Zdrowia Reprodukcyjnego i Seksualnego. Są one uznanymi na świecie ekspertkami w dziedzinie praw reprodukcyjnych i praw człowieka oraz pełniły rolę niezależnych ekspertek w sprawach konstytucyjnych i sprawach dotyczących praw człowieka przed trybunałami krajowymi, regionalnymi i międzynarodowymi rozpatrującymi porównawcze i międzynarodowe prawo aborcyjne.

Niniejsza opinia powołuje się na konsensus w międzynarodowym prawie dotyczącym praw człowieka w sprawie dekryminalizacji aborcji oparty na aktach prawa międzynarodowego stanowiących, że należy dążyć do dekryminalizacji aborcji we wszystkich przypadkach. Obejmuje on m.in:

• Kryminalizacja aborcji przyczynia się do niebezpiecznych aborcji, negatywnie wpływa na sytuację kobiet szczególnie narażonych na niebezpieczeństwo oraz zmarginalizowanych, i nieodłącznie ogranicza prawa kobiet do nienaruszalności fizycznej i psychicznej, do godności i wartości jako osoby ludzkiej oraz do bycia wolną od wszelkich form dyskryminacji. Międzynarodowe prawo w dziedzinie praw człowieka wspiera stopniową dekryminalizację aborcji w celu ochrony życia i zdrowia kobiet i poprawy jakości ich życia.

• Mając na względzie, że jakiekolwiek działanie państwa dotyczące aborcji wpływa na prawa kobiet jako prawa człowieka, prawo międzynarodowe ustanawia ograniczenia na uprawnienia państwa, jeśli chodzi o kryminalizację aborcji. Przepisy karne dotyczące aborcji powinny być tak opracowane, by były nie arbitralne i proporcjonalne do celów, które mają chronić.

• Dla zapewnienia, że przepisy karne dotyczące aborcji nie są arbitralne i są środkiem proporcjonalnym, międzynarodowe prawo w dziedzinie praw człowieka wymaga dekryminalizacji aborcji ze względu na zagrożenie poważnymi wadami rozwojowymi płodu, a także ustanowienia zabezpieczeń proceduralnych w celu zapewnienia bezpiecznego i godnego dostępu do usług z wymienionej wyżej przyczyny w pełnym zakresie dozwolonym przez prawo.

Kiedy sądy konstytucyjne w USA, Kanadzie i Wielkiej Brytanii w coraz większym stopniu wspierają zarówno dekryminalizację aborcji, jak i wprowadzanie w życie ochron proceduralnych, aby zapobiec łamaniu konstytucyjnych praw do życia (prywatnego oraz ochrony przed torturami i nieludzkim traktowaniem), powołując się na podobną argumentację, polski Trybunał Konstytucyjny jest na prostej drodze do ograniczenia praw kobiet.

Jeżeli Trybunał Konstytucyjny uzna przesłankę wad płodu jako legalną podstawę do terminacji ciąży za niekonstytucyjną, doprowadzi to do jeszcze poważniejszych naruszeń praw kobiet w świetle przepisów międzynarodowych. Już teraz sytuacja jest krytyczna, gdyż nawet kobiety spełniające kryteria umożliwiające zgodne z prawem przeprowadzenie aborcji nie mają możliwości wyegzekwować przysługujących im świadczeń opieki zdrowotnej do jakich należy aborcja.

Do tej pory polski rząd systematycznie ignorował decyzje instytucji międzynarodowych takich jak Komisja Europejska, Europejski Trybunał Praw Człowieka, Trybunał Sprawiedliwości UE oraz Rada Europy, które wielokrotnie wzywały Polskę do natychmiastowego nadania polskim kobietom prawa i dostępu do legalnej aborcji. Obecnie pojawiają się liczne i poważne zastrzeżenia co do przestrzegania zasad praworządności przez obecny skrajnie prawicowy i nacjonalistyczny rząd. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w niniejszej sprawie okaże się sztandarowym przykładem przestrzegania zasad praworządności w Polsce.

dr Rebecca Gomperts, Dyrektorka Fundacji Women on Waves

dr Karina M. Sasin, Liderka, Sisterhood Network

Osoba do kontaktu

Karina M. Sasin

Leaderka

Sisterhood Network

Tel. +46 (0)729004534

karinasasin@gmail.com